Πολλές φορές η «ΖΟΥΡΤΣΑ» ασχολήθηκε με το ιστορικό Βυζαντινό Μνημείο του τόπου μας, το «ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ». Με όσα στοιχεία είχε κατά καιρούς η εφημεριδούλα μας, προσπάθησε κατά διαστήματα να ιστορίσει τη ζωή του παληού αυτού Μνημείου και να τονίσει την αξία του και την ανάγκη να συντηρηθεί και να προβληθεί σαν ένα ξεχωριστό δείγμα ενός παληού φημισμένου πολιτισμού που πέρασε πριν από χίλια τόσα χρόνια από τον τόπο μας.

Σε ένα από τα πρώτα ακόμα φύλλα της (Νο 13/1987) δημοσίευσε ένα μακροσκελές εμπεριστατωμένο άρθρο ενός διαπρεπούς Έλληνα επιστήμονα, του καθηγητού Αρχιτεκτονικής του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Χαραλάμπους Μπούρα μεταφρασμένο από τα γαλλικά όπως πρωτοδημοσιεύθηκε στο εξωτερικό, με τίτλο: «ΖΟΥΡΤΣΑ, ΜΙΑ BYZANTINH ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ». Εκεί αναφέρεται η εκκλησία του Μοναστηριού σαν «ένα μεγάλης σημασίας Μνημείο» γνωστό στους ξένους επιστήμονες, περιγράφεται λεπτομερώς η αρχιτεκτονική του δομή και παρατίθενται σχετικά σχέδια. Ακολούθησαν κατά περιόδους διάφορα δημοσιεύματα από αξιόλογους ανθρώπους του τόπου μας που είχαν σαν σκοπό να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των σημερινών συμπατριωτών μας για την κληρονομιά που μας άφησαν οι μακρινοί μας πρόγονοι.

Ο χέρσος χώρος ΒΑ του Μοναστηριού και γύρω του, (χωρίς ελιές που φυτεύτηκαν αργότερα), ανήκει πλέον στην Κοίμηση της Θεοτόκου… Δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί το Ιερό από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

(Φωτογραφία του 1961 ανήμερα του Αη-Γιωργιού)

Ξεφυλλίζοντας κανείς τα εκατό και πλέον φύλλα της εφημερίδας μας που έχουν μέχρι σήμερα κυκλοφορήσει, βρίσκει πολλές πληροφορίες σχετικά με την αξιόλογη αυτή παληά Βυζαντινή Εκκλησία του τόπου μας.

Πολλοί φιλέρευνοι συμπατριώτες μας έχουν αναφερθεί σε υπάρχοντα ντοκουμέντα, έχουν καταχωρήσει πληροφορίες, σκέψεις και προτάσεις που αφορούν το Μνημείο. Ενδεικτικά σημειώνουμε μερικά από τα κείμενα αυτά.

Στο φύλλο 16/1982 της «ΖΟΥΡΤΣΑΣ» δημοσιεύεται με πρωτοβουλία του συμπατριώτη μας μηχανικού Θανάση Κ. Δαΐκου το σημαντικό Χρυσόβουλο του Μυστρά του έτους 1321 το οποίο αναφέρεται με αρκετές λεπτομέρειες στην περιουσία του Ναού και της περιοχής του στη «Ζούρτσα» και την «Μουντρά», η οποία παραχωρήθηκε από το Δεσπότη του Μοριά Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο, στη Μονή της «Παναγίας της Λιγόβαης» στο Μυστρά. Στο ίδιο τεύχος ο συμπολίτης μας Γεώργιος Ι. Καραχάλιος παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την περιουσία του Μοναστηριού καθώς και άλλες πληροφορίες που αφορούν την πιό πρόσφατη ζωή του Μνημείου. Στο τεύχος 21/1988 δημοσιεύονται στοιχεία από την απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας από τους Βενετούς κατά το έτος 1696. Με λεπτομέρειες γίνεται εκεί μνεία της περιουσίας του Μοναστηριού όπως επίσης και η καταγραφή του προσωπικού της Μονής (καθηγούμενοι, ιερομόναχοι, μοναχοί, υπηρέτες).

Εδώ θέλουμε να αναφερθούμε ιδιαίτερα στο πεντηκοστό φύλλο της «ΖΟΥΡΤΣΑΣ» (1996) που είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην προσπάθεια προβολής του Μοναστηριού. Στο φύλλο αυτό βρίσκει κανείς συγκεντρωμένο ενδιαφέρον και πλούσιο υλικό που έχει σχέση με την ιστορία του Μνημείου και τη διαδρομή του στα χίλια χρόνια της ζωής του στον τόπο μας. Παρατίθενται εκεί ντοκουμέντα, σχέδια, παληές φωτογραφίες, ζωγραφικοί πίνακες και κυρίως σημαντικά άρθρα που προκαλούν και προσκαλούν για δραστηρότητες που πρέπει να αναλάβουμε εμείς οι κληρονόμοι του Μνημείου για την αποκατάσταση, τη συντήρηση και την προβολή του.

Ιδιαίτερη σημασία έχει το άρθρο του Γεωργίου Ι. Καραχάλιου που αναφέρεται στη σημαντική περιουσία του Μοναστηριού από την εποχή του Ανδρόνικου Παλαιολόγου έως τις μέρες μας που είχε πάψει πια να ζεί το Μνημείο, ο τρόπος που λεηλατήθηκε η περιουσία αυτή από διαφόρους που εκμεταλλεύτηκαν τις εκάστοτε συνθήκες για να την ιδιοποιηθούν. Σε άρθρο του Θανάση Δαΐκου εκφράζεται το παράπονο του εγκαταλελειμμένου μνημείου που απευθύνεται σε όλους μας και αποζητά και αναμένει δέκα αιώνες τώρα ναρθούνε και γι’ αυτό καλλίτερες μέρες. Το εμπεριστατωμένο άρθρο του διακεκριμένου μακαρίτη συμπατριώτη μας Χρήστου Δέδε, αναμοχλεύει την ιστορία του Μνημείου, ερευνά και προβληματίζεται πάνω στα στοιχεία της ύπαρξής του. Ένα άλλο άρθρο του Βασίλη Παπακυριακόπουλου επικεντρώνεται σε κάποιο μεγάλο χρέος που έχουμε εμείς οι σημερινοί Ζουρτσάνοι απέναντι στο Μνημείο που κληρονομήσαμε. Με μια διάθεση αυστηρής αλλά καλόπιστης και δημιουργικής αυτοκριτικής, καταλογίζονται ευθύνες στους ανθρώπους της γενιάς των πατέρων μας αλλά και της δικής μας, για την αδιαφορία μας και την εγκατάλειψη του Μνημείου στις μέρες μας.

Δεν μπορούσαν ασφαλώς οι παππούδες μας να εμποδίσουν τον Ιμπραήμ-πασά να καταστρέψει μέρος της παληάς εκκλησίας που κείται από την εποχή εκείνη σε ερείπια. Ούτε ασφαλώς να σταματήσουν τη φθοροποιό επίδραση του χρόνου που άφησε πίσω του καταστροφικά σημάδια.

Η ευθύνη της δικής μας γενιάς είναι ότι δεν φροντίσαμε να συντηρήσουμε το Μνημείο. Και το χειρότερο από όλα, φανήκαμε και εμείς στις μέρες μας κακοί κληρονόμοι ενός σημαντικού πνευματικού θησαυρού προσθέτοντας και εμείς τις δικές μας καταστροφικές πράξεις βανδαλισμού του Μνημείου. Το πληγώσαμε καίρια γκρεμίζοντας σημαντικά του κατασκευάσματα όπως τα παληά κελιά των μοναχών που ζούσαν εκεί, το παληό διώροφο κρυφό σχολειό, την καμάρα της εμπατής και τη στοά με το καμπαναριό της. Το περιζώσαμε μέχρι πνιγμού με αταίριαστα και κακόγουστα ταφικά κατασκευάσματα και δώσαμε έτσι την εντύπωση ότι είμαστε επιπόλαιοι διαχειριστές ιερής παρακαταθήκης.

Φαίνεται όμως ότι σήμερα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την τύχη του Μοναστηριού μας. Μετά την προ ολίγων ετών αποκατάσταση από την Αρχαιολογική Υπηρεσία του εξωτερικού του Ιερού του Ναού, την αποκατάσταση ενός σαρακοφαγομένου τέμπλου, τη συντήρηση παλαιών εικόνων και κειμηλίων, την αντικατάσταση της κεραμοσκεπής, βρισκόμαστε ήδη στην ευχάριστη θέση να καταγράψουμε μερικά γεγονότα που ανοίγουν διάπλατα την πόρτα της ελπίδας να δούμε το μαργαριτάρι αυτό του τόπου μας να αναδεικνύεται στην παληά αίγλη του. Φαίνεται πως ήρθε πια η στιγμή να εξαγοράσουμε το χρέος που οφείλουμε στο Μνημείο.

Η πρώτη σημαντική προσπάθεια έχει ήδη εν μέρει πραγματοποιηθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη για την ολοκλήρωσή της. Αφορά στην εξαγορά γειτονικού αγρού με σκοπό τη σταδιακή εκεί μεταφορά του Νεκροταφείου. Θα είναι αυτό μια σοβαρή αρχή για να μπορέσει το Μνημείο να απεγκλωβισθεί από τους τάφους που το πνίγουν και αποτελούν παραφωνία στην παρουσία του.

Το δεύτερο πολύ σημαντικό βήμα για την ανάδειξη του Ναού, έγινε πριν από λίγες μέρες από δύο συμπατριώτες μας. Τον ιατρό καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιο Κ. Δαΐκο και τον Γεώργιο Σπ. Κομπορόζο. Ο δεύτερος επώλησε στο Ναό το κτήμα του που περιβάλλει το Μνημείο από την ανατολική του πλευρά προσφέροντας δωρεάν το ένα τέταρτο της αξίας του και το ζεύγος Μαρίκα και Γεώργιος Δαΐκος κατέβαλαν εξ ολοκλήρου το ποσόν στο οποίον απετιμήθη η αξία του κτήματος το οποίον περιήλθε πλέον στην κυριότητα του Ναού.

Η «ΖΟΥΡΤΣΑ» και δι’ αυτής όλοι οι συμπατριώτες μας εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στο ζεύγος Μαρίκας και Γεωργίου Δαΐκου και στον κ. Γ. Κομπορόζο για τη σημαντική τους αυτή χειρονομία η οποία ανοίγει το δρόμο για τα έργα που πρέπει να γίνουν για να αναδειχθεί το Μνημείο στην αρχική του μορφή. Ευχαριστούμε επίσης και τη συμβολαιογράφο μας κ. Γιάννα Σταυροπούλου-Παπαδοπούλου για την δωρεάν σύνταξη του Συμβολαίου.

Ευχόμαστε πλέον και ελπίζουμε να ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια. Γνωρίζουμε τις δυσκολίες και ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε πρωτοβουλίες από τις αρμόδιες Κρατικές Υπηρεσίες, υπό τις παρούσες δυσμενείς συνθήκες. Βασιζόμαστε όμως στις Υπηρεσίες αυτές γιατί είναι οι αρμόδιες να έλθουν αρωγοί να μας καθοδηγήσουν και να μας βοηθήσουν με τις γνώσεις τους και τους μηχανισμούς που διαθέτουν. Από εμάς όμως χρειάζονται πλέον συντονισμένες ενέργειες για να υλοποιήσουμε το όραμά μας: Από τον Καθεδρικό μας Ναό του Αγίου Νικολάου, τη Δημοτική μας Αρχή, το Σύλλογό μας, τους εκπροσώπους οργανώσεων της στενής και ευρύτερης περιοχής μας και κυρίως και πρωτίστως από όλους ανεξαιρέτως τους συμπατριώτες μας, τους ντόπιους και τους ξενιτεμένους των οποίων η ευαισθησία και η αγάπη για τον τόπο τους είναι γνωστή.

Η «ΖΟΥΡΤΣΑ» εκφράζει τη γνώμη ότι πρέπει να συσταθεί μία Επιτροπή η οποία να προγραμματίζει, να αποφασίζει και να υλοποιεί τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν και να συντονίζει τις προσπάθειες, ώστε να δούμε όλοι μας κάποτε σύντομα το παληό Μνημείο του τόπου μας, το Βυζαντινό Μοναστήρι μας, να αναδύεται μέσα από ένα όμορφο τοπίο που το περιβάλλει όπως το δημιούργησαν οι μακρινοί μας πρόγονοι: Όμορφο, λιτό, απέριττο αλλά και επιβλητικό, να κουβαλάει μαζί του και να μας μεταλαμπαδεύει πολύτιμες αναμνήσεις και παρακαταθήκες από ένα μακρινό και ένδοξο παρελθόν.

Η «ΖΟΥΡΤΣΑ»