ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ

Η 22^α Απριλίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα της γής. Πολλές ημέρες του χρόνου έχουν καθιερωθεί για να γιορτάζουμε σημαντικά  γεγονότα ή καταστάσεις. Για να μην ξεχνάμε, ή για να μας δίδεται η ευκαιρία να μαθαίνουμε. Για να είμαστε ενεργοί πολίτες για ότι συμβαίνει γύρω μας και όχι αδιάφοροι. Γιατί πρέπει όλα, να μας αφορούν όλους. Γιατί ο καθένας μας είναι μέρος του συνόλου και συνεπώς από τον καθένας μας εξαρτάται οποιοδήποτε συνολικό αποτέλεσμα.

     ΄Οταν μιλάμε για ρύπανση του περιβάλλοντος, εννοούμε τη μόλυνση του αέρα που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα, των νερών των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών, και της γής (του εδάφους).

Στο παρών σημείωμά μου θα αναφερθώ στη μόλυνση του εδάφους.

      Το έδαφος είναι ένα από τα βασικά στοιχεία του περιβάλλοντος και από οικονομική άποψη είναι ο βασικός συντελεστής της αγροτικής παραγωγής.

Οι αιτίες της ρύπανσής του πρέπει να αναζητηθούν στην καταναλωτική και την παραγωγική δραστηριότητα του ανθρώπου που συμβαίνει σε καθημερινή βάση.

      H καταναλωτική δραστηριότητα των νοικοκυριών έχει συνεπακόλουθο τα οικιακά απορρίμματα.    

Αυτά είναι δυνατό να προέρχονται από τη συσκευασία της τροφής και των άλλων ειδών κατανάλωσης. Χαρτιά και χαρτόνια, κουτιά και κουτάκια από ξύλο, χαρτί ή αλουμίνιο, σακούλες πλαστικές ή χάρτινες, φελιζόλ και άλλα παρόμοια είναι τα πιό συνηθισμένα κατάλοιπα των ειδών συσκευασίας.

Απορρίμματα δημιουργούνται και κατά τη διαδικασία παρασκευής  της τροφής. Αλουμινόχαρτα, κουτιά από κονσέρβες και ποτά, μπουκάλια πλαστικά και γυάλινα, φλούδια από φρούτα, περισσεύματα τροφών, παλιά ή σπασμένα πιάτα και ποτήρια και ότι άλλο σχετικό πηγαίνει στο καλάθι των αχρήστων.

Απορρίμματα δημιουργούνται επίσης και λόγω φθοράς ή οποιουδήποτε άλλου λόγου, ειδών που χρησιμοποιούνται μέσα και έξω στο σπίτι από το νοικοκυριό. Παλιά ή εκτός μόδας έπιπλα και οικιακά σκεύη, παιχνίδια, βιβλία και εφημερίδες, είδη αυτοκινήτου κ.ά. από τα οποία το νοικοκυριό επιθυμεί να απαλλαγεί. Οι ποσότητες των καταλoίπων της καταναλωτικής δραστηριότητας του ανθρώπου αυξάνουν ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

       Απορρίμματα δημιουργούνται και κατά την παραγωγική διαδικασία.

Οι εξορυκτικοί κλάδοι αποτελούν σημαντικές πηγές ρύπανσης. Τα χώματα και οι πέτρες που απομακρύνονται για την απόσπαση του μεταλλεύματος ή του ορυκτού εναποτίθενται σε γειτονικούς χώρους και καταστρέφουν τη φυσική ομορφιά του τοπίου.

Η παραγωγική δραστηριότητα απαιτεί τη χρήση πρώτων υλών, κατάλοιπα των οποίων απορρίπτονται σε σημαντικές ποσότητες. Απορρίπτονται επίσης και υποπροϊόντα, που δημιουργούνται κατά την παραγωγική διαδικασία. Αλλά και η πρωτογενής παραγωγή (αγροτική) αποτελεί συχνά πηγή επιβάρυνσης του εδάφους με τοξικές ουσίες, οι οποίες περιέχονται στα φυτοφάρμακα, παρασιτοκτόνα και τα εντομοκτόνα. Πολλά από αυτά έχουν ως συνθετικά στοιχεία τον υδράργυρο, το αρσενικό ή χλωριωμένα παράγωγα υδραγονανθράκων, που επειδή διασπώνται πάρα πολύ αργά μεταφέρονται στα προϊόντα του αργοτικού τομέα και κατά συνέπεια στην τροφή, που καταναλώνεται από τους ζωντανούς οργανισμούς, δηλαδή και από τον άνθρωπο.   Πρόβλημα επίσης δημιουργείται και από την εγκατάλειψη ανεπιθύμητου εξοπλισμού παραγωγικών μονάδων.

      Η διάθεση των αστικών απορριμμάτων αποτελεί μεγάλο πρόβλημα της σημερινής εποχής ειδικά για τις μεγάλες πόλεις, στις οποίες και ο όγκος τους είναι πολύ μεγάλος. ΄Ενας πρώτος τρόπος διάθεσης των απορριμάτων είναι η συγκέντρωσή τους σε ειδικούς χώρους, τις γνωστές χωματερές, με όλες τις συνέπειες που δημιουργούνται για του περιοίκους από την άποψη της αισθητικής, της υγειϊνής, των δυσάρεστων οσμών κ.λπ. Συνέπεια επίσης του μεγάλου όγκου σκουπιδιών είναι και ο γρήγορος κορεσμός των χωματερών αυτών. ΄Ενας άλλος τρόπος διάθεσης των απορριμάτων είναι η καύση τους σε ειδικές εγκαταστάσεις. Το πρόβλημα, το οποίο δημιουργείται, είναι ότι κατά την καύση εκπέμπονται ρύποι επιβαρυντικοί για την ατμόσφαιρα και επικίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου. ΄Ενα δεύτερο πρόβλημα είναι η υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων της καύσης και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στην καθαρότητα των επιφανειακών και υπογείων υδάτων της περιοχής.

     Για τα στερεά απόβλητα, (συσκευασίες από χαρτί, αλουμίνιο, γυαλί, πλαστικό κ.ά.), η καλύτερη λύση η οποία προτείνεται είναι η περισυλλογή, διαλογή και επεξεργασία δηλαδή η ανακύκλωσή τους. ΄Οπου αυτή έχει οργανωθεί από όλοι οι πολίτες οφείλουν να συμορφώνονται. Είναι επιτακτική ανάγκη.

     Για τα οργανικά υλικά, τελευταία ενθαρρύνεται η κομποστοποίηση*, όπου είναι δυνατόν, γις τς απορρίμματα  δηλ. του νοικοκυριού τα οποία προκύπτουν από την προετοιμασία της τροφής. Υπολείμματα φρούτων και  λαχανικών θάβονται στον κήπο ή στο χωράφι και επικαλύπτονται με λίγο χώμα κάθε φορά. Επίσης ξερά φύλλα και κλαδιά. Σε έξι μήνες από την τελευταία προσθήκη στο σημείο, νέων υλικών, θα έχουμε ένα πολύ καλό φυσικό λίπασμα για τα δέντρα, τα λουλούδια και τα λαχανικά μας και συγχρόνως θα έχουμε μειώσει τον όγκο των σκουπιδιών κατά 35% περίπου όπως λένε οι ειδικοί στο θέμα.

(π.χ. από την κατανάλωση ενός μόνο καρπουζιού τώρα το καλοκαίρι γεμίζουμε μία τσάντα υπολείμματα. Σπάει και η τσάντα από το βάρος, τρέχουν   τα υγρά, βρωμίζουν οι κάδοι κλπ. κλπ.).

     Δεν έχει σημασία αν τα σπίτια μας είναι καθαρά όταν λίγα μέτρα έξω από την πόρτα μας υπάρχει μια απαράδεκτη κατάσταση λόγω των σκουπιδιών. Αυτό χαρακτηρίζει όλους μας.

Επίσης πάντα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας και την εντύπωση που δίνουμε στον επισκέπτη. Μια καθαρή πόλη προσελκύει επισκέπτες. Αυτοί μπορεί να ψωνίσουν, να φάνε, να πιούν ένα καφέ, ή να αναζητήσουν ένα παραδοσιακό προϊόν και έτσι να τονώσουν την οικονομία της πόλης. Αυτό αποτελεί μια παράπλευρη οφέλεια.

Ας προσπαθήσουμε όλοι λίγο παραπάνω. Ας δοκιμάσουμε την κομποστοποίηση.  Το αποτέλεσμα θα γίνει αμέσως ορατό.

Το μήνυμα είναι:

Μπορούμε να βοηθήσουμε, να είναι η γή μας πιό καθαρή.

Μπορούμε να παράγουμε χρήσιμο λίπασμα αντί σκουπίδια.

Μπορούμε να βοηθήσουμε στο πρόβλημα που έχει ο Δήμος μας και αφορά στο μεγάλο κόστος συλλογής μεταφοράς και διάθεσης των απορριμμάτων.

* Τί είναι το κομπόστ.

Φυσικό «λίπασμα» που παράγεται από την αποσύνθεση των οργανικών υλικών (φύλλα, κλαδιά, υπαλείμματα κουζίνας: φρούτα, λαχανικά, κατακάθια καφέ κλπ.) Το κομπόστ μπορεί να έχει πολύ καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάθε είδους καλλιέργεια.

Ποιά υλικά κομποστοποιούμε:

-         Φλούδια και κοτσάνια από λαχανικά, φρούτα ή χορταρικά (π.χ. από πατάτες, μελιτζάνες, ντομάτες, κρεμμύδια, αγγινάρες,  χόρτα, μήλα, μπανάνες, πεπόνια, καρπούζια κλπ.)

-         Υπολείματα από σαλάτες, αφού στραγγιστούν από υγρά (αν γίνεται χωρίς καθόλου λάδι).

-         Φυτικά υπολείμματα όπως ξερά φύλλα, βλαστοί, κομμένο γκαζόν κλπ.

-         Οργανικά λιπάσματα: κοπριές, καστανόχωμα, φυλλόχωμα κλπ.

-         Στάχτη π.χ. από τζάκι (ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο).

-         Τσόφλια αβγών κατά προτίμηση θρυμματισμένα (ασβέστιο).

-         Χαρτιά κουζίνας (π.χ. χαρτοπετσέτες, ρολό κουζίνας) σε μικρές ποσότητες ανάλογα με την υγρασία του μίγματος.

-         Πριονίδι από φυσικό ξύλο, το οποίο παρέχει άνθρακα (κάλυψη κενών για αερισμό του σωρού).

-         Υπολείμμματα από τσάγια και κατακάθια καφέ ή και φίλτρα γαλλικού καφέ.

Ποιά υλικά δεν κομποστοποιούμε:

-         Ανακυκλώσιμα υλικά, όπως μεταλλικά αντικείμενα, πλαστικά κάθε είδους, γυαλιά, χαρτιά ιδίως χρωματιστά.

-         Βαμμένα ξύλα ή νοβοπάν ή άλλα συνθετικά ξύλα.

-         Κρέατα – τυριά, διότι προσελκύουν τρωκτικά και έντομα.

-         Μαγειρεμένα φαγητά και λάδια ή σαλάτες, διότι προκαλούν ανεπιθύμητες ζυμώσεις και μυρωδιές.

-         Άλλες τροφές, όπως ζυμαρικά ή ψωμί. Δημιουργούν συμπαγείς όγκους, δεν διαλύονται εύκολα, προκαλούν ανεπιθύμητες ζυμώσεις και προσελκύουν τρωκτικά.

Γιατί κάνουμε κομποστοποίηση:

-         Μειώνουμε τα σκουπίδια που καταλήγουν στις χωματερές και τους ΧΥΤΑ. 

-         Κάνοντας κομποστοποίηση, μειώνουμε τα συνολικά απορρίμματά μας κατά 26-38% και ταυτόχρονα προστατεύουμε το περιβάλλον.

-         Αυξάνουμε ανάλογα το χρόνο ζωής των ΧΥΤΑ και μειώνουμε το συνολικό κόστος δημιουργίας νέων ΧΥΤΑ.

-         Mειώνουμε ανάλογα το μεγάλο κόστος συλλογής, μεταφοράς και τελικής διάθεσης των απορριμμάτων στο δήμο μας και ως δημότες συμβάλλουμε έμπρακτα για μικρότερες αυξήσεις των δημοτικών τελών.

-         Μας συμφέρει και οικονομικά. Παράγοντας κομπόστ καλής ποιότητας βελτιώνουμε την ποιότητα του χώματος του κήπου μας ή των φυτών μας και παράλληλα αποφεύγουμε το κόστος αγοράς αντίστοιχης ποσότητας φυτοχώματος.

Σημείωση: Ο Δήμος Πετρούπολης Αττικής, του οποίου είμαι δημότης, προωθεί και υποστηρίζει μαζί με την Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, πιλοτικό πρόγραμμα οικιακής κομποστοποίησης με τοποθέτηση και λειτουργία 200 ειδικών κάδων-κομποστοποιητών (δεν διαθέτουν όλοι κήπο) σε ισάριθμες κατοικίες.

Προσωπικά, επειδή τυχαίνει να έχω στον περιβάλλοντα χώρο του σπιτιού μου  κήπο, ασχολούμε με την οικιακή κομποστοποίηση αρκετά χρόνια. Κανένα λίπασμα δεν μπορεί να συγκριθεί σε ποιότητα και απόδοση με το προϊόν της κομποστοποίησης.

Σκάβουμε ένα λάκκο μικρό ή μεγάλο και εναποθέτουμε δίπλα το χώμα. Αδειάζουμε κάθε φορά τη σακούλα με τα κομποστοποιήσιμα υλικά που έχουμε συγκεντρώσει στην κουζίνα μας, αλλά και από την αυλή και τον κήπο μας και με το φτυάρι τα επικαλύπτουμε με λίγο από το χώμα κάθε φορά.   

 Είναι δε πολύ πρακτικό αν, στο σημείο του κήπου  που θέλουμε να φυτέψουμε, έχουμε κάνει προηγουμένως κομποστοποίηση. Δεν θα χρειασθεί να μετακινήσουμε το κοσμπόστ και τα αποτελέσματα θα είναι εκπληκτικά για τα φυτά μας. Συνεχίζοντας μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα του χώματος όλου του κήπου μας και παράλληλα να έχουμε συνεχώς ένα χώρο υποδοχής των οργανικών οικιακών απορριμμάτων μας.

                                                        ΔΗΜ.ΔΗΜΟΣΘΕΝΙΔΟΥ